Verslag excursie Almere

De dag begon in de aula van het ROC van Flevoland/MBO College Poort vlakbij het NS station , waar wij 5 korte presentaties kregen. Kristian Koreman van ZUS , landschapsarchitect, Robert Jongsma, ontwikkelaar, en Rutger Aaftink , Van Bergen Kolpa architecten, vertelden over de  ambitieuze plannen voor Almere Duin. De rigide zeedijk werd versterkt en verdween onder een artificieel duinlandschap. Hoewel elders de duinen een natuurlijke zeewering vormen moest  het waterschap met veel moeite overtuigd worden van dit idee. De Fieldslabs van het Urban Inovation Programma in Almere Poort werd toegelicht door Josephine Lappia en Paola Huijding, sinds 2 jaar stedenbouwkundige in Almere , verteld over de nieuwe uitdaging : de integrale gebiedsontwikkeling Almere Pampus.

Na snel de lekkere en gezonde lunchpakketjes te hebben geleegd , begonnen we aan een wandeling door Almere poort, de wijken Olympiakwartier, Zuiderduin, Noorderduin en Boomrijk. Evy Augustein vertelde over het ontwerp van het Topsportcentrum waaraan zij bij Zwarts en Jansma architecten gewerkt heeft. De torenhoge ambities van de gemeente Almere zijn niet helemaal uit de verf gekomen. Zo waren er aan de sportboulevard een voetbalstadion en een zwembad gepland, maar die zijn niet gerealiseerd. Na haar verhaal bleek dat wij met zijn allen om een boomspiegel hadden gestaan met een tot het maaiveld afgezaagde boom. Wat moesten we daar van denken?

Daarna wandelden wij door het artificiële duinlandschap en mede dankzij het zomerse weer kwamen wij gemakkelijk in de door de ontwerpers bedoelde vakantiesfeer. Ook de architectuur van de woningen was geïnspireerd op wat je kunt vinden in Nederlandse en buitenlandse kustplaatsen. In Boomrijk mochten wij de woonhuizen van Rinie Huijbrechts en Bianca Hoogweg en die van Paul en Josephine Lappia van binnen zien. Deze zorgvuldig ontworpen en gedetailleerde woningen van Rutger Aaftink speelde mooi in op de ruige “natuurlijke”omgeving.

Met de bus reden we naar het stadsdeel Almere Hout /Oosterwold. Aangezien de bussen in Almere hun eigen wegenstelsel hebben lijkt het er op dat daarom bij het ontwerp van de  rotondes in Almere geen rekening is gehouden met bussen. Gelukkig hadden we een geweldige chauffeur die ook de andere obstakels die we onderweg tegenkwamen gemakkelijk aankon.

In Oosterwold , Dorpslandgoed ’t Eemgoed, werden we ontvangen door een van de enthousiaste bewoners  : Arno van Wayenburg. In Oosterwold is niets gepland en zijn er geen regels. De bewoners moeten daar met elkaar niet alleen hun eigen woning, maar ook de voorzieningen die normaal door de gemeente worden aangelegd ter hand nemen. Wegen , riolering, maar ook buurthuis en scholen zijn voor rekening van de bewoners. Het Dorpslandgoed ’t Eemsgoed is ontworpen door de bewoners  samen met CEPEZED architecten en CEPEZED heeft ook de aanbesteding en uitvoering begeleid. De zogenaamde “Longhouses” zijn lange enigszins gekromde gebouwen met diverse groottes van woningen ,die aan de ene zijde op het zuiden gericht zijn en aan de andere zijde voornamelijk onder een  aarde wal komt te liggen. De zuidzijde is volledig van glas en voorzien van luifels met zonnepanelen. Ik moest denken aan de 70-er jaren toen De Kleine Aarde in Boxtel al met dit soort concepten experimenteerde. Soms duurt het helaas vele jaren voor goede ideeën op grote schaal uitgevoerd kunnen worden.

De bus heeft ons daarna afgezet bij het Stadsforum in Kunstlinie aan het Weerwater aan de rand van het stadscentrum naar ontwerp van OMA. Eerst keken we nog naar de diverse wulpse gebouwen die architect Renee van Zuuck heeft ontworpen op deze locatie. Ook de Lake Shore Appartment Buildings van Frits van Dongen staan er nog steeds verleidelijk bij en maken hun eerbetoon aan Mies van de Rohe volledig waar. Het stadsforum is een ontwerp van het Japanse architectenbureau SANAA, bekend van hun rigide ontwerpen. Het theatercomplex ligt deels aan het water en deels op het water : mooier kan het niet. Gezien de bijnaam die de Almeerders het complex hebben gegeven, het Japanse Crematorium, ziet niet iedereen de schoonheid er van in.

In de Kunstlinie bezochten we een drietal kleine exposities. Een stukje geschiedenis van de stedenbouw van Almere met een fantastische foto uit de 70-er jaren met daarop de ontwerpers van het eerste uur waaronder ik Brans Stassen en Jan Frans den Hartog herkende , een portretten galerij die een beeld geeft van de diversiteit van bewoners en een film van Jord den Hollander. Precies op deze vrijdag was de Vaandeldrager van Rembrandt aangekomen in Almere en mochten wij als een van de eersten deze kostbare aankoop van de Nederlandse regering van heel dichtbij bekijken. Wel onder toezicht van een zware bewaking.

Daarna was er ter afsluiting een borrel in de strandtent Strand 22, die gevestigd is in een Romneyhut aan het strand van het Weerwater. Het lijkt er op dat elk idee in Almere gerealiseerd kan worden: van een stukje Amsterdamse grachten in Almere Haven , de maquette daarvan konden we zien in de Kunstlinie, tot een artificieel duinlandschap, maar ook de zelfbouw idealen van Carel Weeber en Adrie Duijvestein zijn hier gerealiseerd en het anarchistische experiment in Oosterwold. Er was dan ook veel te bespreken bij de borrel. Tijdens de borrel zagen we een bus vol identiek geklede  oliesjeiks uit Qatar die naar de veerboot geleid werden om hun eigen , zeer geslaagde, paviljoen op de Floriade te gaan bekijken. Dat beeld bevestigde de  bijna surrealistische situatie waarin wij als bezoekers van Almere bevonden, zo op een prachtige zomeravond aan een strand midden in het centrum ; waar ter wereld vindt je zo iets.

Een dag later bezochten Madeleine en ik de Floriade, die ondanks de negatieve berichtgeving in de media, zeer de moeite waard was. Na afloop wandelden wij door het stadscentrum naar het station en bij de bibliotheek van Meyer en Van Schooten spraken  wij met een van de founding fathers van Almere : Brans Stassen. Nog altijd vol van wat zij in betrekkelijk  korte tijd , met hun aanstekelijk optimisme, allemaal voor elkaar hebben gekregen. Misschien goed om hem/hen  nog eens te laten vertellen over hun ideeën die geleid hebben tot wat je nu toch echt een bruisende stad kunt noemen.

Niek van Vugt